ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ  ΠΟΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ  ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ   ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ "ΠΟΡΦΥΡΟΓΕΝΝΗΤΟΣ"
ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ
  ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ   ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ ΟΙΚΟΤΡΟΦΕΙΟ    ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
Φωνή Κυρίου | Διακονία | Εορτολόγιο | Πολυμέσα

 

πίσω


Προοίμιον

Περί του μεγάλου Γέροντος Βαρσανουφίου

Περί του Οσίου Ιωάννου, του προφήτου, του άλλου Γέροντος

Περί της Ψυχωφελεστάτης Βίβλου των Οσίων

Χειρόγραφα καί α' εκδοση της Βίβλου Βαρσανουφίου καί Ιωάννου

Είδησις προς τους αναγινώσκοντας την βίβλον ταύτην

Α'. ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΒΒΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΤΗΣ ΜΗΡΩΣΑΒΗΣ

(α' - ιθ')

(κ' - λθ')

(μ' - νδ')

Β' ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΓΕΡΟΝΤΕΣ ΑΒΡΑΑΜ, ΠΑΥΛΟ & ΘΕΟΔΩΡΟ.

(ν' - νθ')

Γ' ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΗΣΥΧΑΣΤΕΣ ΠΑΤΕΡΕΣ

(ξθ' - οθ')

(π' - ρθ')

(ρι' - ρκθ')

(ρλ' - ρμα')

Δ' ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΔΥΟ ΑΡΡΩΣΤΟΥΣ Δ' ΑΔΕΛΦΟΥΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΒΙΟΥ

(ρμβ' - ρν')

Ε' ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΒΒΑ ΕΥΘΥΜΙΟ

(ρνα' - ρξζ')

ς' ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΡΡΩΣΤΟ ΓΕΡΟΝΤΑ ΑΝΔΡΕΑ

(ρξη' - ροθ')

(ρπ' - ρπθ')

(σ' - σιη')

 

ρπ'

Πῶς; Εἰπέ, Πάτερ, ἡμεῖς ἔχομεν τήν ἀπιστίαν ἤ ὅτι οἱ δαίμονες φέρουσιν ἡμᾶς εἰς ἀπιστίαν;

 

Ἀπόκρισις

Οἱ δαόμονες ἀπό τοῦ φθόνου φέρουσι τήν ἀπιστίαν˙ ἐάν οὖν δεξώμεθα, ὑπουργοί καί συμμέτοχοι αὐτῶν γινόμεθα.

 

ρπα'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν μέγαν Γέροντα.

Ὅταν, Πάτερ, κουφίζωμαι τῆς ἀρρωστίας πῶς δεῖ παρέρχεσθαι τό καθ᾿ ἡμέραν;

 

Ἀπόκρισις

Χαίροις ἐν Κυρίῳ˙ πάλιν λέγω χαίροις. Ηὔφρανάς με ἄρτι ἐν τῇ ἐρωτήσει˙ μᾶλλον δέ τόν Θεόν καί τούς Ἀγγέλους αὐτοῦ. Περί δέ ὧν ἔγραψας εἶπεν ὁ Κύριος˙ «ἔδει κἀκεῖνα ποιῆσαι καί ταῦτα μή ἀφιέναι». Ψάλλειν μικρόν, ἀποστηθίζειν μικρόν, ἐρευνᾶν καί τηρεῖν τούς λογισμούς μικρόν ὀφείλεις. Ὁ γάρ ἔχων πολλά ἐδέσματα ἐν τῷ ἀριστᾶν πολλά λιμβεύεται φαγεῖν˙ ὁ δέ ἀπό ἑνός ἐδέσματος τρώγων καθ᾿ ἡμέραν, οὐ μόνον οὐ λιμβεύεται, ἀλλά τάχα καί καιρῷ ἀηδιάζεται ἀπ᾿ αὐτοῦ. Οὕτως οὖν ἐνταῦθα˙ τῶν τελείων δέ ἐστι τό συνεθίσαι μεταλαβεῖν καθ᾿ ἑκάστην ἀπό τοῦ αὐτοῦ ἑψητοῦ καί μή ἀηδιασθῆναι.

Περί οὖν τῆς ψαλμῳδίας καί τοῦ ἀποστηθίζειν, μή δήσῃς σεαυτόν, ἀλλ᾿ εἴ τι ἐνδυναμοῖ σε ὁ Κύριος ποίησον. Καί τό ἀναγινώσκειν καί προσεύχεσθαι μή κωλύσῃς. Μικρόν οὕτως, μικρόν οὕτως ἀναλίσκεις τήν ἡμέραν ἀρέσκων τῷ Θεῷ. Οἱ γάρ τέλειοι Πατέρες ἠμῶν κανόνος ὅρον οὐκ εἶχον˙ ὅλην γάρ τήν ἡμέραν κανόνα εἶχον. Μικρόν ψάλλοντες, μικρόν ἀποστηθίζοντες, μικρόν ἐρευνῶντες τούς λογισμούς, μικρόν σχολάζοντες περί τῆς τροφῆς, καί τοῦτο κατά φόβον Θεοῦ. Φησί γάρ «πάντα ὅσα ἄν ποιῆτε εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖτε».

Ὁ Κύριος Ἰησοῦς φυλάξοι ἡμᾶς ἀπό παντός κακοῦ. Ἀμήν.

 

ρπβ'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Εἰπέ, Πάτερ, τό ἀδιαλείπτως προσεύχεσθαι ἐν ποίῳ μέτρῳ ἐστί, καί εἰ ὀφείλω ἔχειν κανόνα;

 

Ἀπόκρισις

Χαίροις ἐν Κυρίῳ, ἀδελφέ˙ χαίροις ἐν Κυρίῳ, ἀγαπητέ˙ χαίροις ἐν Κυρίῳ, συγκληρονόμε. Τό ἀδιαλείπτως προσεύχεσθαι ἐν τῷ μέτρῳ ἐστί τῆς ἀπαθείας˙ καί τότε γινώσκεται ἡ ἔλευσις τοῦ Πνεύματος καί διδάσκει αὐτόν τά πάντα. Εἰ τά πάντα, οὐκοῦν καί περί τῆς προσευχῆς. Ὁ Ἀπόστολος (σελ. 386) γάρ λέγει˙ «τό τί προσευξόμεθα καθό δεῖ οὐκ οἴδαμεν, ἀλλ᾿ αὐτό τό Πνεῦμα ὑπερεντυγχάνει ὑπέρ ἡμῶν στεναγμοῖς ἀλαλήτοις». Τί οὖν εἴπω σοι ἄρτι περί τῶν οἰκοδομημάτων Ρώμης, ὁπότε ἀκμήν ἐκεῖ οὐκ ἐγένου;

Ἄνθρωπος ἡσυχάζων μάλιστα κλινήρης, κανόνα οὐκ ἔχει˙ ἀλλά γενοῦ ὡς ἄνθρωπος τρώγων καί πίνων ἐφ᾿ ὅσον ἡδύνεσαι. Οὕτως ὅταν ἔρχεταί σοι ἀναγνῶναι καί βλέπεις κατάνυξιν ἐν τῇ καρδίᾳ σου, ἀνάγνωθι ὅσον δύνασαι. Καί τό ψάλλειν οὕτως. Τήν εὐχαριστίαν δέ καί τό, Κύριε ἐλέησον, κράτει κατά τήν δύναμίν σου καί μή φοβηθῇς˙ ἀμετάβλητα γάρ τά χαρίσματα τοῦ Θεοῦ.

 

ρπγ'

Παράκλησις καί ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Ὁ αὐτός μετά τήν ὑγιείαν, τόν στόμαχον ὀδυνηθείς, ἔπεμψε παρακαλῶν τόν μέγαν Γέροντα εὔξασθαι ὑπέρ αὐτοῦ, λέγων˙ ἀπό μεσονυκτίου ξηραίνεταί μου τό στόμα καί τά βλέφαρα καί αἱ χεῖρες καί οἱ πόδες˙ καί ὅτε διϋπνισθῶ τρέμει κἄν ἐπί ὥραν ὅλον τό σῶμά μου, ἀρχόμενον ἀπό τοῦ στομάχου. Καί λοιπόν ἐκλύομαι καί ὡς πηλός γίνομαι˙ καί θέλω εἰπεῖν Ψαλμόν καί οὐ δύναμαι διά τοῦ στόματος˙ καί ἐάν θελήσω τῇ καρδίᾳ μου εἰπεῖν, περιγίνεταί μου ὁ ὕπνος. Καί λοιπόν τί ποιήσω οὐκ οἶδα, ὅτι βλέπω ἐμαυτόν ἐμποδιζόμενον εἰς σωτηρίαν. Παρακαλῶ σε οὖν, Πάτερ, διά τόν Κύριον, εὔχου ὑπέρ ἐμοῦ καί δήλωσόν μοι τί ἐστι ταῦτα.

 

Ἀπόκρισις Βαρσανουφίου.

Ἔχει μέν τό πρᾶγμα μικράν ἀσθένειαν ἀπό τοῦ στομάχου˙ ἔχει δέ καί βάρος ἀπό τῆς ἐνεργείας τῶν δαιμόνων. Τῶν δύο οὖν τούτων καταφρόνησον, φησί γάρ˙ «οἱ δέ τοῦ Χριστοῦ ὄντες, τήν σάρκα ἐσταύρωσον σύν τοῖς παθήμασι κάι ταῖς ἐπιθυμίαις». Ἰδού οὖν εὔχονται οἱ γέροντες ὑπέρ τῆς ἀγάπης σου, κλαῦσον καί σύ μικρόν ἐν τῇ προσευχῇ εὐχαριστῶν τῷ Θεῷ καί δεόμενος τοῦ ἐλεηθῆναι, καί ἐλεεῖ σε. Πάνυ γάρ ἐλεήμονα Δεσπότην ἔχομεν καί οἰκτίρμονα Πατέρα˙ καί οὐδείς ἱκανός, οὔτε τῶν ἄνω δυνάμεων, οὔτε τῶν κάτω γνησίων δούλων εἰπεῖν, καθώς ἄξιόν ἐστι τήν ἀγαθότητα αὐτοῦ, πῶς ἐπιποθεῖ ἐλεῆσαι τό γένος τῶν ἀνθρώπων. Ἀλλά διά τοῦτο μακροθυμεῖ (σελ. 388) ἐφ᾿ ἡμᾶς, ἵνα πλεονάςῃ τήν ὑπομονήν ἡμῶν πρός τήν ἡμῶν σωτηρίαν, ὡς ἐδίδαξεν ἡμᾶς λέγων˙ «ἐν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τάς ψυχάς ὑμῶν».

Μή οὖν ὀλιγωρήσῃς, ἀδελφέ, ἤρξατο γάρ ὁ Ἰησοῦς <τοῦ> ποιῆσαι τό ἔλεος αὐτοῦ μετά σοῦ. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

Εὔχου ὑπέρ ἐμοῦ.

 

ρπδ'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν ἄλλον Γέροντα.

Ἆρα κατά τί εἶπεν ὁ Πατήρ ἡμῶν, ἤρξατο ὁ Ἰησοῦς ποιῆσαι μετά σοῦ τό ἔλεος αὑτοῦ;

 

Ἀπόκρισις Ἰωάννου.

Περί προκοπῆς μεγάλης ὠφελείας ψυχῆς εἶπε˙ τό εὑρεθῆναί σε μετά τοιαύτης συνοδίας, μεθ᾿ ἧς ἀναστήσεσθαι μέλλεις ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, ἐν χαρᾷ μεγάλῃ, ἐάν ἕως τέλους κρατήσῃς τήν ὑπομονήν καί τήν εὐαριστίαν.

 

ρπε'

Αἴτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν μέγαν Γέροντα

Ἐγώ πιστεύω, ὅτι ὅσα δήσητε ἐπί τῆς γῆς, ἔσται δεδεμένα ἐν τῷ οὐρανῷ˙ καί ὅσα ἄν λύσητε, ἔσται λελυμένα. Δέομαί σου, Πάτερ, διά τούς οἰκτιρμούς τοῦ Θεοῦ, βοήθει μου τῇ ἀσθενείᾳ, ὅτι ψυχῇ καί σώματι λελώβημαι καί θλίβω τούς ἀδελφούς μεθ᾿ ὧν οἰκῶ. Καί αἴτησαι τόν Θεόν, ἵνα παράσχῃ μοι δι᾿ ἐμαυτοῦ ποιεῖν τάς χρείας μου, ἵνα μή οἱ ἀδελφοί βαστάζωσί μου τά βάρη˙ πιστεύω γάρ ὅτι ὅσα αἰτεῖς τόν Θεόν παρέχει σοι. Συμπάθησόν μου τῇ ἀσθενείᾳ, Πάτερ, καί συγχώρησόν μοι.

 

Ἀπόκρισις Βαρσανουφίου.

Ἀδελφέ, τό κλειδίον σου ἀνοίγει μου τήν θύραν, ἄφρων γάρ εἰμι καί οὐ βαστάζω τοῦ κρύψαι τά θαυμάσια τοῦ Θεοῦ. Καί λοιπόν εἴ τις ἀκούει μου τούς λόγους ἀπό ἐκπλήξεως, οὐδέν ἄλλο λέγει, εἰ μή ὅτι ἐξέστη καί οὐκ οἶδε. Νομίζω τοῦτο ὅτι πάντα τῷ Θεῷ δυνατά˙ ἀδυνατεῖ δέ αὐτῷ οὐδέν. (σελ. 390) Ὡς οὖν ἐνήργησε διά τῶν πρώτων καί ἤγειρε τόν παραλυτικόν καί πάλιν τήν Ταβιθᾶ ἀποθανοῦσαν ἐξανέστησεν, οὕτω καί διά τῶν νῦν δύναται. Ἐνώπιον αὐτοῦ λαλῶ καί οὐ ψεύδομαι, ὅτι οἶδα τινά δοῦλον Θεοῦ ἐν ταύτῃ τῇ γενεᾷ ἡμῶν, ἐν τούτῳ τῷ καιρῷ, καί ἐν τῷ εὐλογημένῳ τόπῳ τούτῳ, ὅτι νεκρούς δύναται ἐγείρειν ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Δεσπότου ἡμῶν, Ἰησοῦ Χριστοῦ, καί δαίμονας ἀπελάσαι, καί νόσους ἀνιάτους ἰάσασθαι, καί δυνάμεις ἄλλας ποιῆσαι, οὐκ ἔλαττον τῶν Ἀποστόλων, ὡς μαρτυρεῖ ὁ δούς αὐτῷ τό χάρισμα μᾶλλον δέ τά χαρίσματα. Καί ταῦτα γάρ τί εἰσι γενέσθαι ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Ἰησοῦ; Ἀλλ᾿ οὐ χρῆται τῇ ἰδίᾳ ἐξουσίᾳ˙ ἐπεί καί πολέμους καταργῆσαι δύναται˙ κλεῖσαι δέ καί ἀνοῖξαι τόν οὐρανόν κατά τόν Ἠλίαν˙ πάντοτε γάρ ἔχει ὁ Κύριος ἡμῶν γνησίους δούλους, οὕς οὐκ ἔτι δούλους, ἀλλά υἱούς καλεῖ, καί εἰ φθονεῖ ὁ ἐχθρός, οὐδέν χάριτι Χριστοῦ δύναται βλάψαι. Ἡ ναῦς γάρ τάς τρικυμίας παρῆλθε˙ ὁ στρατιώτης τούς πολέμους˙ ὁ κυβερνήτης τόν χειμῶνα˙ ὁ γεωργός τήν δυσαερίαν˙ ὁ ἔμπορος τούς ληστάς καί ὁ μοναχός ἐτελειώθη ἐν τῇ μονότητι. Τίς οὐ λέγει, ἀκούων τά ὑπέρογκα ταῦτα, ὅτι παρεφρόνησα; Καί μετά ἀληθείας παραφρονῶ˙ ἀλλ᾿ ἐγώ περί ἐμαυτοῦ οὐ μαρτυρῶ, ἀλλά περί ἄλλου. Καί εἴ τις θέλει εἰπεῖν ὅτι ἐξέστην ἐμαυτοῦ, ὡς εἶπον, εἴπῃ˙ εἴ τις οὖν θέλει ζηλῶσαι τοῦ ἐλθεῖν εἰς τοῦτο τό μέτρον, μή ὀκνήσῃ.

Ταῦτα εἶπον τῇ ἀγάπῃ σου, πληροφορῶν αὐτήν ὅτι δυνατόν γενέσθαι ὅ θέλεις. Εἰ γάρ τά ἐπουράνια ἀγαθά καί ἀνεκλάλητα καί αἰώνια «ἅ ὀφθαλμός οὐκ εἶδε, καί οὖς οὐκ ἤκουσε, καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἅ ἡτοίμασεν ὁ Θεός τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν», ᾐτήσαμέν σοι καί ἐχαρίσατό σοι ὁ Θεός, καί ἔσται σοι ταῦτα φυλάττοντι τάς παραδόσεις, πόσῳ μᾶλλον περί τῶν σαρκικῶν παθῶν οὐκ ἔστι κόπος αἰτῆσαι τόν Θεόν καί λαβεῖν τήν χάριν εἰς τό μή ἀσθενῆσαι σε, κἄν μίαν ἡμέραν καί θλιβῆναι; Ἀλλ᾿ ὁ Ἰησοῦς οἶδε περισσότερον ἡμῶν τί συμφέρει καί ὠφελεῖ τόν ἄνθρωπον˙ τόν μέν, ἵνα λάβῃ τόν μισθόν τῆς ὑπομονῆς, κατά τόν Ἰώβ˙ τούς δέ, ἵνα λάβωσι τόν μισθόν τῆς διακονίας, κατά τόν Εὐλόγιον τόν ἀπό σχολαστικῶν.

Μηδέν οὖν αἰτήσῃς παρά τοῦ Θεοῦ διά τῶν δούλων αὐτοῦ, εἰ μή βοήθειαν καί ὑπομονήν˙ «ὁ γάρ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος σωθήσεται», ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν. Αὐτῷ μέλει περί ἡμῶν εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

Οὐκ οἶδας, τί εἶπεν ὁ Κύριος τῷ ἁγίῳ Παύλῳ αἰτοῦντι ἀρθῆναι ἀπ᾿ αὐτοῦ τήν θλῖψιν, (σελ. 392) «ἀρκεῖ σοι ἡ χάρις μου»; Μή μισῶν αὐτόν εἶπε τοῦτο; Ἤ εἰδώς τί αὐτῷ συμφέρει; «Μνήσθητι ὅτι οὐκ ἄξια τά παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρός τήν μέλλουσαν δόξαν ἀποκαλυφθῆναι εἰς ἡμᾶς».

Συγχωρήσατέ μοι, καί εὔξασθε ὑπέρ ἐμοῦ τοῦ ἀθλίου, ἵνα κρατήσω κἀγώ τά μέτρα ταῦτα ἕως τέλους˙ ὁ γάρ κρατῶν αὐτά ἤδη ἐγένετο ἀδελφός τοῦ Ἰησοῦ.

Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

 

ρπς'

Δέησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα περί τοῦ εὑρεῖν ἔλεος ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ.

 

Ἀπόκρισις Βαρσανουφίου.

Ἀδελφέ Ἀνδρέα καί ἀγαπητέ ἐν Χριστω, θαυμάζω σου τήν ἀγάπην μᾶλλον δέ τήν ἀφελότητα, διστάζουσαν περί τῶν ὑποσχέσεων. Εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Φιλίππῳ˙ «ὅλον τόν χρόνον μεθ᾿ «ὑμῶν εἰμι, καί οὐκ ἔγνωκάς με Φίλιττε»; Πίστευσον, ἀδελφέ, ὅτι κατά τάς ὑποσχέσεις ἔσται ἡμῖν˙ καί ἐάν θελήσητε περισσότερον. Καί γάρ ἔστιν εὑρεῖν μικρόν ἔλεος˙ καί ἔστιν εὑρεῖν μέγα ἔλεος˙ καί ὁ Δαβίδ τό μέγα ἐξελέξατο. Ὁ θέλων οὖν τό μέγα, διά ταπεινότητος καί πραότητος καί ὑπομονῆς καί τῶν τοιούτων ὁμοίων, εὑρίσκει αὐτό. Τό οὖν εὑρεῖν ἔλεος, εὐχαῖς ἁγίων εὑρίσκεις˙ τό δέ μικρόν ἤ μέγα, ἐν σοί κεῖται˙ ἐπίλεξαι ὅ θέλεις.

Οἴκησον ἐν εἰρήνῃ καί ἁγιασμῷ, ἐν ταπεινώσει βαστάζων τόν πλησίον, ὡς μοναχός καί ὡς πρεβεβηκώς τύπος γινόμενος. Ἔχε οὖν τόν ἀδελφόν παρά σοί τέκνον καί ὑπηρέτην, κἄν σφάλῃ ἤ ἀφανίσῃ τίποτε, νουθέτησον αὐτόν καί φανέρωσον αὐτῷ τό σφάλμα, ἵνα διορθωθῇ.

Καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ.

 

ρπζ'

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Πάτερ, κανόνισόν με ὡς ἀρχάριον τόν μήπω λαβόντα τό σχῆμα˙ καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ ὅτι θλίβει με ὁ ἀδελφός καί ἄλλον ἀναπαύει.

 

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ ποθεινότατε, ἔγραψάς μοι πρᾶγμα ὑπέρ τήν δύναμίν σου, τό ἐπιτάξαι σοι πρᾶγμα, ὅ οὐ δύνασαι βαστάσαι. Εἶπας γάρ ἵνα κανονίσω σε ὡς ἀρχάριον τόν μή λαβόντα ἀκμήν τό σχῆμα. Καί ἡ τάξις τοῦ ἀρχαρίου αὕτη ἐστί˙ διάγειν ἐν ταπεινώσει πολλῇ˙ μή ψηφίζοντα ἑαυτόν ἔν τινι πράγματι˙ μή λέγοντά τί ἐστι τοῦτο, ἤ διατί τοῦτο, ἀλλ᾿ ἐν ὑπακοῇ καί ὑποταγῇ πολλῇ. Οὐκ ἰσάζοντα ἑαυτόν τινι˙ οὐ λέγοντα τιμᾶται ὁ δεῖνα, διατί οὐ τιμῶμαι; Ἀναπαύεται κατά πάντα διατί οὐκ ἀναπαύομαι; Καταφρονούμενον εἰς πάντα μή ἀγανακτεῖν. Ταῦτα τά ἔργα τοῦ ἀληθινοῦ ἀρχαρίου, τοῦ θέλοντος μετά ἀληθείας σωθῆναι. Καί ταῦτα ἄρτι βαρύ σοί ἐστι βαστάσαι καί διά τήν ἀσθένειαν τοῦ σώματος, καί διά τό ἐφθακέναι εἰς τό γῆρας. Σύ οὖν τό βαρύ ἐζήτησας βαστάσαι, ἐγώ δέ τό ἐλαφρότερον ἐπιτίθημί σοι, οὐ κατά ἀνάγκην, ἀλλά κατά συμβουλίαν. Ἔχε τόν ἀδελφόν ὡς τέκνον, ὡς εἶπον σοι, ὡς καί σύ ἔχεις αὐτόν, κἄν κατά πειρασμόν ἀναπαύσῃ τινά περισσότερόν σου. Εἰ τάχα ἐκεῖνον θέλει ὁ Θεός ἀναπαῦσαι, σέ δέ θλιβῆναι, καί ἐπληροφόρησεν αὐτόν οὕτω ποιῆσαι, σύ βάστασον μή θλιβῇς. Διά τῆς ὑπομονῆς γάρ τῶν θλίψεων, κτώμεθα τάς ψυχάς ὑμῶν καί οὐ γινόμεθα κοινωνοί τῶν παθημάτων τοῦ Χριστοῦ, ἐάν μή διά τῆς ὑπομονῆς τῶν θλίψεων. Τήν εὐχαριστίαν εἰς πάντα κράτει, ὅτι αὕτη πρεσβεύει ὑπέρ τῆς ἀδυναμίας ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ.

Ὁ κανών σού ἐστι τό καθίσαι προσέχοντα τοῖς λογισμοῖς καί τόν φόβον τοῦ Θεοῦ ἔχοντα, πῶς ἔχω ἀπαντῆσαι τῷ Θεῷ; Πῶς παρῆλθον τόν χρόνον τόν παρελθόντα; Μετανοήσω κἄν νῦν ὅτε ἤγγικέ μου ἡ ἔξοδος καί βαστάσω τόν πλησίον μου, καί τάς παρ᾿ αὐτοῦ θλίψεις καί πειρασμούς, ἕως ποιήσῃ μετ᾿ ἐμοῦ ὁ Κύριος τό ἔλεος καί φέρῃ με εἰς τήν κατάστασιν τῆς ἀοργησίας, καί ἐξορίσῃ ἀπ᾿ ἐμοῦ τόν φθόνον, τό γέννημα τοῦ διαβόλου. Κύλισον τάς ὀλίγας σου ἡμέρας ἐρευνῶν τούς λογισμούς, καί ἀντιλέγων τοῖς φέρουσι ταραχήν. Νουθετῶν τόν υἱόν σου ἐν φόβῳ Θεοῦ καί ὑπομιμνήσκων αὐτόν τά σφάλματα αὐτοῦ, εἰδώς ὅτι καί αὐτός ἄνθρωπός ἐστιν ὑποκείμενος πειρατηρίοις.

Ὁ Κύριος Ἰησοῦς, ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, δώῃ ὑμῖν εἰρηνικήν κατάστασιν καί οἴκησιν κατά φόβον αὑτοῦ. Θαυμάζω δέ πῶς ἀναγινώσκετε τήν Γραφήν λέγουσαν˙ «ἀδελφοί χαίρετε ὅταν πειρασμοῖς περιπέσητε ποικίλοις», καί οἱ μηδαμινοί ταράσσουσιν ὑμᾶς. Γνῶτε κἄν ποῦ ἐστε καί οἵαν ἔχετε (σελ. 396) δύναμιν, καί ταπεινωθῇ ὁ σιδηροτράχηλος καί ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ ἔσται μεθ᾿ ὑμῶν.

Συγχωρήσατέ μοι καί εὔξασθε ὑπέρ ἐμοῦ, ἵνα μή ἀκούσω «οὐ διδάσκων ἕτερον, σεαυτόν οὐ διδάσκεις»; Καί τί ποιήσω τῇ ἀγάπῃ; Ὅμως τό ἔλεος αὐτοῦ ἐστι τοῦ Δεσπότου ἡμῶν Θεοῦ.

 

ρπη'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Λέγει μοι ὁ λογισμός, εἶπας ἅπαξ καί δεκάκις τῷ ἀδελφῷ, ἄφες αὐτόν λοιπόν ποιῆσαι εἴ τι θέλει˙ καί ἀμερίμνησον ὡς εἶπον οἱ Πατέρες.

 

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ ποθεινότατε καί ὁμόψυχε, εἰρήνη σοι ἔστω, ἥν ἔδωκεν ὁ Κύριος τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ. Εἰρήνην γάρ πρῶτον ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξορίζων ἀπ᾿ αὐτῶν πάντας τούς σαρκικούς λογισμούς καί πᾶν νόημα διαβολικόν, ἵνα καθαραί εὑρεθῶσιν αἱ καρδίαι αὐτῶν καί καθαρῶς δέξωνται τά μαθήματα καί τά ἐντάλματα τοῦ αὐτῶν Δεσπότου. Οὕτω καί σύ, ἀγαπητέ, δεξάμενος τήν φοβεράν εἰρήνην ταύτην, οὐ παρ᾿ ἐμοῦ, ἀλλά παρά τοῦ Σωτῆρος Ἰησοῦ Χριστοῦ, συνετῶς καί ἀταράχως ἑτοίμασον σεαυτόν τοῦ ἀκοῦσαι καί ποιῆσαι. Οἶδας γάρ πῶς θέλω σε λαβεῖν καί ἀναπληρῶσαι εἰς τόν οὐρανόν˙ πανταχόθεν ὁ διάβολος περιέρχεται ταράξαι διά φθόνου, δι᾿ ὀργῆς καί οὐχ εὗρε χώραν καί εἰς τά μηδαμινά εὗρέ σε χλευαζόμενον, καί εἰς αὐτά πολεμεῖ σε καί ταράττει διά σοῦ καί τόν ἀδελφόν. Καί τοῦτο, ὅτι ἔγραψά σοι εἰς τάς προτέρας ἐπιστολάς εἰπεῖν τῷ ἀδελφῷ τά σφάλματα αὐτοῦ καί νουθετῆσαι αὐτόν˙ ἤ κακῶς εἶπον καί σύ κατεφρόνησας ἤ καλῶς καί σύ ἡττήθης τῷ πολέμῳ. Καί χαίρει λοιπόν κατά σοῦ ὁ διάβολος καί ἔρχεται ἔχων τά πικρά δικαιώματα καί λέγει σοι˙ εἶπον ἅπαξ καί δεκάκις, ἀλλά ἄφες αὐτόν ποιῆσαι ὡς θέλει, καί ἀμερίμνησον ὡς εἶπον οἱ Πατέρες, καί χλευάζουσί σε καί εἰς τοῦτο. Ἀπέχεις γάρ τοῦ μέτρου τούτου, ὡς ἀπέχει ὁ οὐρανός ἀπό τῆς γῆς καί θέλεις μαθεῖν;

Ὁ Κύριος εἶπε περί τῶν δένδρων, ὅτι καί αὐτά γεννῶσι καρπούς. Μάθε τί γεννᾷ σοι ἡ παρά τοῦ διαβόλου σιωπή, ταραχάς, ὀργάς˙ὁπότε καί ἀπό σαυτοῦ ὁρμᾷς εἰς τό πρᾶγμα ἄνευ ἐρωτήσεως, παγιδεύει ταχύ˙ οὕτω γάρ (σελ. 398) πάσχουσιν οἱ ἀφελεῖς ὡς ἀμαθεῖς. Καί δῆλόν σοι ποιήσω, ὅτι ἡ μακροθυμία σου οὐκ ἔστι κατά Θεόν˙ ὅτι θησαυρίζων πολλάς ἡμέρας, εἰς μίαν κενοῖς τό βαλάντιον καί εὑρίσκεται κενόν˙ ἡ δέ κατά Θεόν μακροθυμία, οὐ λαλεῖ ὅλως ἕως τέλους. Καί ὅμοιος εἶ, κύριε ἀδελφέ, ὡς δεσπότης πρός τόν αὑτοῦ δοῦλον. Ἀντί τοῦ δοῦναι αὐτῷ ἕνα κόσσον λέγων αὐτῷ τά σφάλματα αὑτοῦ, καί ἰδού εἰρήνη, μακροθυμεῖς πολλάς ἡμέρας καί ὕστερον παρέχεις αὐτῷ ἕν ἐπινώτιον, (ἤτοι πληγήν θανατηφόρον) καί λαμβάνεις τήν ψυχήν αὐτοῦ.

 

ρπθ'

Ὁ αὐτός ἠρώτησε τόν ἄλλον Γέροντα τά αὐτά.

Καί εἰ ὀφείλει μεταβῆναι ἐκ τοῦ κελλίου, τάχα γάρ παύεται ὁ πόλεμος.

 

Ἀπόκρισις Ἰωάννου.

Εἰ προσεῖχες καί ἐξηκολούθεις τῇ ἀποκρίσει τοῦ Γέροντος, λέγοντός σοι μή ψηφίσαι σεαυτόν ἔν τινι, μή ζητῆσαι τήν ἰσότητα ἄλλου, ἀναπαῆναι εἶχες καί μή ἐλθεῖν εἰς ταραχήν καί οὐκ ἦν ἐμοῦ χρεία, οὐδέ ἄλλου τινός. Βλέπε, ἀδελφέ, ὅτι χλευάζῃ ὑπό δαιμόνων. Λέγεις τά παραπτώματα τοῦ ἀδελφοῦ εἶναι ἀληθινά˙ καί εἰπέ μοι, ἀκριβῶς οἶδας ὅτι εἰσίν ἀληθινά; Τό γάρ εἰπεῖν παραπτώματα τινός ἀπό ὑποψίας, ἐνίως οὐχ εὑρίσκονται ἀληθινά τά παραπτώματα ὑμῶν»; Περί ποίων οὖν εἶπεν ὁ Κύριος τοῖς ἀνθρώποις «Ἀμήν λέγω ὑμῖν, ἐάν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά΄παραπτώματα ὑμῶν»; Περί ποίων ἔλεγε, περί τῶν ἀληθινῶν ἤ τῶν ἀπό ὑποψίας; Πάντως περί τῶν ἀληθινῶν. Καί πῶς κρίνεις καί κατακρίνεις τόν ἀδελφόν σου διά τά παραπτώματα τῶν τριῶν ἑβδομάδων καί οὐκ οἶδας ὅτι εἰς κατάκρισιν μεγάλην βάλλεις σεαυτόν; Καί γάρ ἐάν ἀπαιτῇς τόν ἀδελφόν σου ταῦτα, ἔχει ὁ Θεός ἀπαιτῆσαί σε τά ἐκ νεότητός σου μέχρι τοῦ νῦν. Ποῦ ἐστι ὁ λέγων˙ «ὁ ἥλιος μή ἐπιδυέτω ἐπί τῷ παροργισμῷ ὑμῶν»; Ποῦ τό «ἀλλήλων τά βάρη βαστάζετε»; Ποῦ ἡ ἐπιστολή τοῦ Γέροντος ἡ δυναμένη σε κανονίσαι; Ἀντί εὐχαριστίας ταῦτα; Οὐκ οἶδας τί λέγεις. «Ἀνταπεδίδοσάν μοι πονηρά ἀντί ἀγαθῶν» καί τά λοιπά. Καί πῶς ὑπηρετεῖ (σελ. 400) «ὑμῖν ὁ ἀδελφός, οὐχί διά τόν Θεόν καί τήν ἀγάπην αὐτοῦ; Καί πῶς πλήσσετε τόν λογισμόν αὐτοῦ;

Πρόσχες, ὅτι ἐγγύς ἐστιν ἡ ἔξοδός σου, ὡς ἤκουσας καί ὁμολογεῖς˙ καί οὐκ ἀφιᾶσί σε οἱ δαίμονες κρατῆσαι τό ἀψήφιστον καί ἀναπαῆναι. Πολέμησον πρός τούς φέροντάς σοι ταραχήν λογισμούς, καθώς καί ὁ καλόγηρος ἐδήλωσε, καί εὑρίσκεις βοήθειαν.

Λοιπόν ἐάν περιστραφῇς εἰς μυρία μάγγανα, ἐάν εἴ τι δήποτε ποιήσῃς, ἐάν μεταβῇς, ὁπότε πόλεμος καί πειρασμός ἐστιν, οὐχ ὑπάγει ἀπό σοῦ, ἐάν μή πυκτεύσῃς πρός τούς λογισμούς. Ἐάν ἔχῃς ἐκ τῶν ἰδίων κόπων μικρόν τι συμμίξαι μετά τῆς δεήσεως τῶν ἁγίων˙ «πολλά γάρ ἰσχύει ὅταν ᾗ ἐνεργουμένη». Εἰπέ τῷ λογισμῷ˙ αὔριον ἀποθνῄσκεις˙ κράτει τό ἀψήφιστον καί ἀναπαύῃ.

Ὁ Κύριος δώῃ σοι τήν εἰρήνην αὐτοῦ. Ἀμήν.

 

190'

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Πάτερ, ἐνουθέτησα ἐν ἀγάπῃ Θεοῦ τόν ἀδελφόν καί οὐκ ἐδέξατο, καί ἐταράχθην. Τί οὖν ποιήσω καί ἐάν συντύχω, οἷς ἐκέλευσας ἀδελφοῖς;

Εἰπέ μοι, εἰ μηδείς ἐκ τούτου λαμβάνει λογισμούς.

 

Ἀπόκρισις

Ἐπειδή οὐ νοοῦμεν τί λέγομεν, πᾶσαν νουθεσία ἐῶσα ταραχήν εἰσελθεῖν εἰς τήν καρδίαν τοῦ ἀνθρώπου, αὕτη νουθεσία κατά Θεόν οὐκ ἔστι, ἀλλ᾿ ἀπό τῆς ἐνεργείας τοῦ διαβόλου, μεμιγμένη μετά δικαιώματος. Εἰ κατά Θεόν ἐνουθέτησας τόν πλησίον, πῶς ἐταράχθης; Ἡ γάρ κατά Θεόν λύπη οὐκ ἀφίησι ταραχθῆναι τινά˙ ἀλλά κἄν ἀπέλθῃ ὁ νουθετούμενος καί καταλαλήσῃ αὐτοῦ, οὐ ταράσσεται, ἀλλά βαστάζει τά βάρη αὐτοῦ. Ἐφανερώθη δέ καί ἡμῖν τό πρᾶγμα, ὅτι πειρασμός ἦν, ἀλλ᾿ ὁ Θεός κατήργησεν αὐτόν καί καταργεῖ. Ὁ Κύριος δώῃ ὑμῖν τήν ὑγιείαν ψυχῆς καί σώματος, τοῦ συνιέναι τί εἰσι τά μηχανήματα τοῦ πονηροῦ καί ἐξειλῆσαι ἀπ᾿ αὐτῶν.

Εὔχεσθε ὑπέρ ἐμοῦ.

Περί δέ τῆς συντυχίας ὧν εἶπας ἀδελφῶν, ὁπότε κατά ἀγάπην Θεοῦ γίνεται, οὐκ ἀφίησι σκάνδαλον εἶναι εἰς τό μέσον, ἀλλ᾿ εἰς οἰκοδομήν.

 

191'

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Ἀββᾶ, πάνυ θλίβει με ὁ ἀδελφός˙ καί εἰ δυνατόν ἡδέως ἔχω αὐτόν ἀλλάξαι. Λέγει δέ μοι ὁ λογισμός, ὅτι εἰ ἤμην κατ᾿ ἐμαυτόν, οὐκ εἶχον θλιβῆναι, ἀλλά μᾶλλον σωθῆναι. Εἰπέ μοι οὖν εἰ οὕτως συμφέρει.

 

Ἀπόκρισις Ἰωάννου.

Ἀδελφέ, μή θλίψῃ σε τό δικαίωμα λέγον˙ εἰ ἤμην κατ᾿ ἐμαυτόν, οὐκ εἶχον θλιβῆναι, ἀλλά μᾶλλον σωθῆναι˙ ἐπεί καταργεῖς τήν Γραφήν, λέγουσαν˙ «πολλαί αἱ θλίψεις τῶν δικαίων». Καί πάλιν˙ «πολλαί αἱ μάστιγες τοῦ ἁμαρτωλοῦ». Εἴτε οὖν δίκαιος εἶ, εἴτε ἁμαρτωλός, βαστάσαι ὀφείλεις τήν μέμψιν˙ οὐ δυνάμεθα γάρ εἶναι ἄνευ θλίψεως, ὑπομονήν ἡμᾶς διδάσκει. Καί εὑρίσκομεν ἄριστον διδάσκαλον τόν Ἀπόστολον λέγοντα˙ «τῇ θλίψει ὑπομένοντες»˙ καί γάρ πρόκεινται αἱ θλίψεις τοῖς μέλλουσι σώζεσθαι˙ ὁ γάρ Κύριος εἶπεν «ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε». Καί πάλιν «διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ὑμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν».

Βλέπε, ἀδελφέ μου, ὅτι θέλων σε σωθῆναι ὁ εἰπών «περίλυπός ἐστιν ἡ ψυχή μου ἕως θανάτου» ἀφῆκέ σε μικρόν θλιβῆναι, ἵνα εὕρῃς ἐκεῖ τό ἔλεος παρ᾿ αὐτοῦ ἀντί τῆς ὑπομονῆς ἐν τῇ ὥρᾳ τῇ φοβερᾷ ἐκείνη. Ἐάν γάρ κατά πάντα θέλωμεν τήν ἀνάπαυσιν, ἀκοῦσαι ἔχομεν, ἀπελάβετε τά ἀγαθά ὑμῶν ἐν τῇ ζωῇ ὑμῶν. Ὅλα τά πάθη δι᾿ ἡμᾶς ὑπέμεινεν ὁ Δεσπότης ἡμῶν, καί πῶς ἡμεῖς μνημονεύοντες αὐτῶν οὐχ ὑπομένομεν, ἵνα συγκοινωνοί αὐτῷ γενόμεθα; Βλέπε, ὅτι ἐντολήν ἔχομεν ἐν παντί εὐχαριστεῖν˙ μή ἑλκύσῃ ἡμᾶς ὁ μισόκαλος εἰς ἀχαριστίαν καί ἀπολέσωμεν ὅλα.

Καί περί τοῦ λαβεῖν ἄλλον ἀδελφόν, τῷ ἀββᾷ οὐκ ἔνι βαρύ τό δοῦναι σοι ἄλλον˙ τό αὐτό γάρ ἐστιν αὐτῷ. Ἐάν οὖν φθάσῃς λαβεῖν ἄλλον καί εὑρεθῇ θλίβων σε ἔν τινι, τί πάλιν ἔχεις ποιῆσαι; Εἰ γάρ καί ὁμαλός ἐστιν ὁ ἀδελφός, ἀλλ᾿ ἔχει ἀκεραιότητα ὀλίγην. Οὐχ ὡς κωλύων σε λαβεῖν ἄλλον ταῦτα σοι (σελ.404) λέγω, ἀλλά τό δοκιμάσαι πάντα καί κρατῆσαι τό καλόν συμβουλεύω σε. Ὡς γάρ ὑπηρετεῖ σοι τίς διά τόν Θεόν, καί σύ ὀφείλεις τά βάρη αὐτοῦ βαστάζειν, ἵνα ἀνταναπληρώσῃς τόν νόμον τοῦ Χριστοῦ. Ὅτι οὐ θέλω σου τήν ἀνάπαυσιν; Ὁ Θεός οἶδεν, εἰ ἠδυνάμην, ἤθελον ὑπηρετῆσαί σοι πάσας τάς ἡμέρας μου˙ καί τί ποιήσω, ὅτι ὅλος χρήσιμός εἰμι; Μισήσωμεν τήν ἀνάπαυσιν τῆς σαρκός, βδελυκτή γάρ ἐστι τῷ Θεῷ, ἵνα μή ἀπαλλοτριώσῃ ἡμᾶς τοῦ Θεοῦ. Ταῦτα ὡς ὁμοψύχῳ ἔγραψά σοι, ὅτι ἐκ Θεοῦ ἐστιν ἡμῖν θλιβῆναι ἡμᾶς μικρόν˙ ἄνευ γάρ θλίψεως οὐκ ἔστι προκοπή κατά φόβον Θεοῦ.

Συγχώρησόν μοι, ὑπομνητέ, καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἵνα βάλω ἀρχήν˙ εἰμί γάρ λοιπόν περί τά ἔσχατά μου.

 

192'

Ἀπόκρισις τοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν.

 

Χαῖρε, ἀδελφέ, καί εὐθύμει, καί μή ταράξῃ σε ὁ διάβολος εἰς ἀνωφελῆ. Τί νομίζει ἡ ἀγάπη σου, ὅτι χωρίς συγχωρήσεως Θεοῦ γίνεται τό πειρασθῆναι τινα ἤ θλιβῆναι; Οὐχί˙ ἀλλά πρός ὠφέλειαν ψυχῆς συγχωρεῖ ἡμῖν ὁ Θεός ταῦτα γίνεσθαι καί βλέπων ὁ διάβολος ὅτι οὕτως ἐστίν, ἀντέστρεψεν ἡμῖν τά πράγματα, καθώς καί ἀπ᾿ ἀρχῆς, ἕως οὗ ἐξέβαλεν ἡμᾶς τῆς ἁγίας εἰρήνης ἐκ τοῦ Παραδείσου. Τί γάρ οὐκ ἠλλοίωσεν ἡμῖν; Ἀντί τῆς (σελ. 406) ἁγίας εἰρήνης δεινήν ἡμῖν οὐκ ἐνέβαλεν ὀργήν; Ἀντί μίσους τοῦ παρά Θεοῦ τοῦ μισεῖν τά κακά, οὐκ ἐνέβαλεν ἡμῖν μῖσος πονηρόν τοῦ μισεῖν τά ἀγαθά καί αὐτόν τόν Θεόν; Ἀλλ᾿ οὐ συνιῶμεν. Καί οὐκ οἴδαμεν ὅτι κόπτων ἀφ᾿ ἡμῶν ὁ Θεός πᾶσαν ἐνθύμησιν αἰσχράν καί πάντα λογισμόν πονηρόν καί ψυχοφθόρον, εἶπεν ἡμῖν εὔχεσθαι ὑπέρ τῶν ἐχθρῶν ἡμῶν καί εὐλογεῖν τούς καταρωμένους καί ἐνετείλατο ἀγαπᾶν τούς ἐχθρούς ἡμῶν. Καί εἰ τούς ἐχθρούς ἐνετάλθημεν ἀγαπᾶν, τούς μήτε ἀμελῶς μήτε σπουδαίως ποιοῦντας ἡμῖν διακονίαν, ποίαν ἔχομεν συγγνώμην, μή ἀγαπῶντες τούς εὐεργετοῦντας καί διακοῦντας ἡμῖν, κἄν ἀμελῶς δεικνύουσιν οἱ δαίμονες ἡμῖν τήν διακονίαν αὐτῶν γινομένην; Ἐάν σωθῆναι θέλῃς καί τῷ Θεῷ καί ἡμῖν ἐπίστευσας τήν ψυχήν σου, μή πιστεύσῃς τῷ λογισμῷ σου˙ κακόν γάρ σπέρμα σπείρουσιν οἱ δαίμονες, ἄλλα ἀντ᾿ ἄλλων. Ἐξακολούθησον οὖν καί μανθάνεις τήν ὁδόν τοῦ Θεοῦ˙ αὐτός γάρ εἶπεν «ἐάν θέλητε καί εἰσακούσητέ μου, τά ἀγαθά τῆς γῆς φάγεσθε» καί τά λοιπά. Ὥστε οὖν ἐξ ἡμῶν ἐστι τό φαγεῖν καί τό μή φαγεῖν˙ καί τί μεμφόμεθα τόν πλησίον;

Μή φέρῃς πρόφασιν εἴς τινα εἰς τίποτε ὅλως, ἀλλ᾿ εἰς πάντα εὐαρέστησον˙ καί μή λογίζου κακόν εἴς τινα, ἐπεί γίνῃ κακός˙ ὁ κακός γάρ κακά λογίζεται καί ὁ καλός τά καλά. Τό δέ λογίζεσθαι περί τινων, ὅτι κατ᾿ ἐμοῦ λαλοῦσι, οὗτος ὁ πόλεμος τῶν ἀρχαρίων ἐστίν. Ὥστε οὖν ἀπό τούτου, ἐάν ὦσι δύο εὐχόμενοι εἰς ἕν καλλίον, ἤ νουθετοῦντες ἀλλήλους, δύναταί τις εἰπεῖν περί αὐτῶν τά ἐναντία˙ κἄν λογίζεται οὕτως, οὐ παρά τοῦτο ἀληθεύει, ἀλλά ἁπλῶς ἐν τῇ ἀφροσύνῃ αὑτοῦ, ἀπώλειαν ἑαυτῷ περιποιεῖται ὁ τοιοῦτος.

Μή ἔχε ταῦτα, ἔχει γάρ ὁ ἀδελφός ὅτι δι᾿ ὑμῶν εὑρίσκει ἔλεος, κἄν θλίβησθε δι᾿ αὐτόν μικρόν, ἵνα κτήσησθε τήν ὑπομονήν˙ χαίρετε καί ἀγαλιᾶσθε, ὅτι μέγας ἐστίν ὁ μισθός τῆς ὑπομονῆς. Καί ἤδη πρό τούτου ἔμαθες παρά τοῦ ἀδελφοῦ Ἰωάννου ὅτι ἐκτός τοῦ Θεοῦ οὐ συγχωρούμεθα θλιβῆναι πρός τήν ἡμῶν ὠφέλειαν. Μή οὖν πιστεύσῃς τοῖς δαίμοσιν ἔν τινι κατά τοῦ ἀδελφοῦ σου, οὐ γάρ πρᾶγμα ἔχει˙ ἀλλ᾿ αὐτοί εἰσιν οἱ θέλοντές σε ταράξαι. Καταργήσοι αὐτούς ὁ Κύριος.

Καί ὅ ἐλογίσω, ὅτι δοῦλος ἀνθρώπων ἦλθον γενέσθαι, <οὐκ> ἔστι ταπεινώσεως. Ὁ Ἀπόστολος ἐκαυχᾶτο ὅτι δοῦλος ἐγένετο πάντων καί σύ ταῦτα λέγεις; Πότε ἔρχῃ εἰς τό μέτρον τοῦτο τῆς ταπεινώσεως; Οὐκ οἶδας τί εἶπας, ἀδελφέ.

 

ΣΧΟΛΙΟΝ

Ὅρα τήν σοφίαν τοῦ Γέροντος˙ ἐπειδή γάρ εἶδεν ἐκεῖνον δοῦλον ἑαυτόν ὀνομάσαντα καί νομίζοντα, ὡς ὅτι μέγα τι λέγει καί κατόρθωμα τοῦτο λογιζόμενον, σκώπτει καί ἀνάξιον τούτου τοῦ ρήματος αὐτόν ἀποφαίνει, διά πάντων πρός τήν ἐνεργῆ ταπείνωσιν συνωθῶν. Ἡ γάρ διά λόγου, ὑπερηφανίας ἐστί γέννημα καί ἀκαταστάτως ἐν τούτῳ τήν ἰδίαν μητέρα κενοδοξίαν ἀπογεννῶσα˙ εἰ καί παράδοξον πώς ἐστι τό λεγόμενον καί ἀνακόλουθον.

 

193'

Ἀπόκρισις τοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν.

 

Θαυμάζω τινάς, ὄντας ἔτη πολλά ἐν τοῖς σχολείοις, καί πάλιν ἀλφαβητίζοντας καί συλλαβίζοντας, ὀφείλοντας εἶναι λοιπόν τελείους δίδασκάλους. Οὕτω καί τούς χρονίζοντας ἐν τῷ σχήματι, ὀφείλοντας διακρίνειν τῶν ἀρχαρίων. Ὑμεῖς ὀφείλετε ὁδηγεῖν τούς πεπλανημένους εἰς εὐθεῖαν ὁδόν ὡς τέλειοι˙ καί μᾶλλον ἀντί τοῦ βαστάσαι τά βάρη τῶν ἀδυνάτων, βαρεῖτε διά τῆς λύπης καταποντισμόν.

Πρόσεχε σεαυτῷ ἀδελφέ. Ἆρα οὐδέν ἀδικεῖ τήν ψυχήν σου ἀρτίως τοῦτο ὅτι θλίβεις τόν λογισμόν τοῦ πλησίον; Μετά γάρ τοῦ ποιῆσαι τόν κόπον διά τόν Θεόν, παρέχεις αὐτῷ λογισμούς, ὅτι ὡς ἠθέλησας ἐποίησας; Ἄνθρωπος τέλειος ἀρχαρίῳ ταῦτα; Οὐκ ἦν σόν˙ (ἰσ. ἀρχαρίῳ ταῦτα ποιεῖν, οὐκ ἦν σόν), ἀλλά νουθετεῖν, κυβερνᾶν, φοβούμενον τόν λέγοντα˙ «μή δοῦναι πρόσκομμα τῷ ἀδελφῷ ἤ σκάνδαλον». Τίς χρεία εἰπεῖν λόγον λυπηρόν τῷ πλησίον;

Τί δέ λέγω σοι ταῦτα καί οὕτως εἰμί; Ἡ ἀφροσύνη μου οὐκ ἀφῆκε με βαστάσαι λόγον, ἕως οὗ ἐκβάλω αὐτόν καί ταράξω τήν ψυχήν τοῦ ἀδελφοῦ μου. Ὁπότε σπείρει ὁ διάβολος εἰς σέ κακούς λογισμούς, τοῦτο ἔργον αὐτοῦ ἐστι, σπείρειν ἄλλα ἀντ᾿ ἄλλων˙ καί μνημονεῦσαι τοῦ θανάτου οὐκ ἀφίησι. Τί χειμάζεσθε ἀπό μηδαμινῶν ὡς ἀρχάριοι καί ἰδιῶται; Ποῦ ἐστιν, ὑστερούμενοι, (σελ. 410) θλιβόμενοι, κακουχούμενοι; Οἱ Πατέρες ἡμῶν ἐπελέγοντο ἑαυτοῖς τάς θλίψεις, καί ἡμεῖς οὐκ αἰσχυνόμεθα πᾶσαν ἀνάπαυσιν ζητοῦντες; Μάθωμεν οἱ ταλαίπωροι ὅτι ταῦτα πάντα γέγραπται ἐν τοῖς ἄνω διπτύχοις˙ καί ἀπαιτούμεθα ταῦτα μετά ἀκριβείας.

Ταῦτα γράφω θέλων ἐπάραι πᾶσαν τήν σηπεδόνα˙ εἰ δέ θλίβω ὑμᾶς, συγχωρήσατε, καί οὐ προσθήσω ἔτι τοῦ θλῖψαι. Εὔξασθε ὑπέρ ἐμοῦ, ἵνα ἔλθω εἰς ἐπίγνωσιν ζωῆς.

Περί δέ τοῦ θανάτου σου, πολλάκις εἶπον καί λέγω, οὐ χρονίζεις ἐν τῷ σώματι.

 

194'

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν μέγαν Γέροντα.

Οἶδας, Πάτερ, ὅτι οὐ τολμῶ ὅλως εἰς τίποτε ἀντιλέξαι τῇ κελεύσει σου˙ εἴ τι γάρ λέγεις ζωήν ἡμῖν ἐστι. Ἀλλ᾿ εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ ὅτι πάνυ θλίβει με ὁ ἀδελφός.

 

Ἀπόκρισις

Χαίροις ἀγαπητέ μου, χαίροις ἐν Κυρίῳ. Οἶδα καί πέπεισμαι ἐν Κυρίῳ˙ ὅτι ἐάν εἴπω σοι ἐν τῇ φυλακῇ οἰκῆσαι ἐνιαυτόν ἡμερῶν, οὐκ ἀντιλέγεις˙ εἰδώς πῶς καί τίνι λαλῶ, συνδούλῳ καί ὁμοψύχῳ.

Οὐκ οἶδας πῶς λέγει ὁ Ἰώβ «ἤ οὐχί πειατήριόν ἐστι τό κατοικητήριον τοῦ ἀνθρώπου ἐπί τῆς γῆς»; Γενοῦ τοίνυν ἕτοιμος εἰς πειρασμούς, καί θλίψεις πάντοτε˙ «καί ἐπιλανθάνου πάντων τῶν ὄπισθεν, κατά τόν Ἀπόστολον, ἐπί τό ἔμπροσθεν ἐπεκτείνων σεαυτόν»˙ ἵνα μή λέγοντός σου ταῦτα κατά τοῦ ἀδελφοῦ σου, γένηταί σοι μνησικακία.

Ὁ Κύριος συντρίψει τόν σατανᾶν ὑπό τούς πόδας ὑμῶν ἐν τάχει. Ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ καί ἡ εἰρήνη καί ἀγάπη αὐτοῦ ἔσται μεθ᾿ ὑμῶν ἕως τέλους. Ἀμήν. Καί δώῃ ὑμῖν χαράν, εὐφροσύνην, ἀγάπην, ἥ οὐδέποτε πίπτει, ἵνα βαστάσητε ἀλλήλους ἐν φόβῳ Θεοῦ˙ ὁ γάρ θάνατος οὐ χρονιεῖ.

 

195'

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν

Εἰπέ μοι, Πάτερ, τί ἐστι ταπείνωσις; Καί εὖξαι τήν ὁδόν τοῦ θανάτου εἰρηνικήν γενέσθαι.

 

Ἀπόκρισις

Ἡ ταπείνωσίς ἐστι, τό ἔχειν ἑαυτόν γῆν καί σποδόν, ἔργοις καί οὐ λόγοις μόνον˙ καί τό εἰπεῖν, ἐγώ τίς εἰμι; τίς ψηφίζει με; Πρᾶγμα οὐκ ἔχω μετά τινος.

Καί περί τοῦ θανάτου σου ἔτι ὀλίγον χρόνον ὑπόμεινον τόν Κύριον καί δοξάζει σου τήν ἔξοδον ἐν χαρᾷ πολλῇ.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ μου˙ ἀσπάζομαί σε ἐν Κυρίῳ.

 

196'

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γἐροντα.

Ἀββᾶ, ἰδού ὁ ἀδελφός ἠναντιώθη μοι ταχέως καί οὐδεμίαν συμπάθειαν ἐνεδείξατο εἰς ἐμέ, τί οὖν κελεύεις ποιήσω;

 

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ Ἀνδρέα, θαυμάζω σου τήν ἀφελότητα. Οὕτως ἁπλῶς ἔχεις, ὅτι ἡσυχάζει ὁ διάβολος μή πειράσαι τινά; Μή δυνάμεθα αἰτιάσασθαι τούς πίπτοντας ἀπό δαίμονος καί ἀφρίζοντας; Οὕτως οὐδέ τούς ἐνεργουμένους ὑπό τοῦ διαβόλου εἰς ἀντιλογίαν καί ἀσυμπάθειαν, οὐ δυνάμεθα αἰτιάσασθαι, ἀλλά τό πάθος. Πρόσεχε συνετῶς τοῖς λεγομένοις. Καί γάρ καί σύ ἐνεργῇ ὑπό τοῦ διαβόλου˙ καί οὐ νοεῖς τά σά, ἀλλά τά τοῦ πλησίον ὀξέως βλέπεις. Ἰδού εἶπας τά τοῦ ἀδελφοῦ σου, καί τά σά οὐκ εἶπας˙ ὅτι ὀλίγας ἡμέρας ἔχεις ἐρωτήσας περί ταπεινώσεως καί ἀκούσας ἔχειν σεαυτόν γῆν καί σποδόν καί μή ψηφίζεσθαι. Ἡ γῆ οὖν καί ἡ σποδός καί τό ἀψήφιστον, θέλει συμπάθειαν (σελ. 414) παρά τινος; Μάλιστα παρά ἀνθρώπου ἐνεργουμένου παρά τοῦ μισοκάλους; Καί τοῦτο ὅτι τελειότερος αὐτοῦ εἶ, καί ἐν τῇ ἡλικίᾳ καί ἐν τῷ σχήματι καί ἐν τῷ κλήρῳ. Καί ὁ τελειότερος βαστάσαι ὀφείλει τόν ἐλάσσονα, λέγων˙ ὅτι ἐγώ εἰμι ὁ ἀνάξιος. Ἐάν δέ λέγῃς καί οὐχ ὑπομένῃς, ἀκαίρως λέγεις˙ σύ γάρ τις εἶ ὁ ἔχων ὀφθαλμούς βλέποντας τά ἀλλότρια πάθη; Ἄνθρωπος εὐαγγελισθείς ὑπέρμετρα πράγματα; Ἀδολεσχῶν γάρ εἰς αὐτά, ὤφειλες ἐπιλανθάνεσθε φαγεῖν τόν ἄρτον σου˙ ἀλλ᾿ οὔπω ἐγεύσω αὐτῶν, καί οὐκ ἐγένοντό σοι ποθητά ὡς ἐχρῆν.

Μνήσθητι τοῦ Λαζάρου πόσον χρόνον ὑπέμεινεν εὐχαριστῶν τῷ Θεῷ καί μή ἐπιλάθου καί τούτων, ὧν πολλάκις εἶπον σοι. Φθόνος διαβολικός ἐστι, εἰδώς τί σοι ἀπόκειται˙ ἐγώ δέ πιστεύω εἰς τόν Θεόν, ὅτι οὐδέν ἔχει ἰσχύσαι.

 

197'

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα αἴτησις εὐχῆς˙ εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, Πάτερ, ὅτι εἰς φαντασίαν ἐνέπεσον.

 

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ Ἀνδρέα, συγκράξωμεν τῷ ἁγίῳ Παύλῳ˙ «ὦ βάθος πλούτου, καί σοφίας καί γνώσεως Θεοῦ˙ ὡς ἀνεξερεύνητα τά κρίματα αὐτοῦ, καί ἀνεξιχνίαστοι αἱ ὁδοί αὐτοῦ». Πῶς καί ἡμᾶς ἀνακόπτει τοῦ μή μεγαλαυχεῖν ἐπί τῷ τόξῳ ἡμῶν˙ μηδέ ἔχειν ἐν νῷ, ὅτι ἡ ρομφαία ἡμῶν σώζει ἡμᾶς, ἀλλ᾿ ἡ χάρις τῆς αὐτοῦ ἀγαθότητος. Φησί γάρ «ὅτι χάριτι ἐστέ σεσωσμένοι». Διά τοῦτο ἀφίησιν ἡμᾶς ἐμπεσεῖν εἰς φαντασίας καί εἰς ἄλλα πάθη, ἵνα γνῶμεν ἡμῶν τήν ἀσθένειαν καί ὅπου ἀκμήν ἐσμέν˙ καί τοῦτο ἐκ τῆς ἀγαθότητος αὐτοῦ ἐᾷ ἡμᾶς πρός ὠφέλειαν ἡμετέραν, ἵνα ἡ πεποίθησις ἡμῶν ᾖ τοῦ Θεοῦ καί μή ἐξ ἡμῶν.

Ἀλλά βλέπε μή νομίσῃς ὅτι θέλημά ἐστι Θεοῦ, ἵνα ἐμπέσωμεν εἰς φαντασίας καί ἄλλα πάθη, ἀλλά διά τήν ἀμέλειαν ἡμῶν ἐᾷ ἡμᾶς τά τοιαῦτα παθεῖν, καί ἐκ τῆς φιλανθρωπίας αὐτοῦ ἀπό τῶν κακιῶν ἡμῶν προξενεῖ ἡμῖν τήν ταπείνωσιν εἰς σωτηρίαν. Τί οὖν; Τοῖς κακοῖς πάθεσιν ἐπιγράψομεν τήν σωτηρίαν ἡμῶν; Μή γένοιτο! Ἀλλά τῇ αὐτοῦ εὐσπλαγχνίᾳ καί παντέχνῳ σοφίᾳ. Κατανόησον οὖν πῶς ἐξήγειρε πάντοθεν τόν νοῦν ἡμῶν, τοῦ μνομονεῦσαι εἰπεῖν˙ (σελ. 416) «εἰ μή Κύριος ἐβόηθησέ μοι, παρά μικρόν παρῴκησε τῷ ᾅδῃ ἡ ψυχή μου» καί τά λοιπά. Εἰδότες οὖν ὅτι διά τήν ἀσθένειαν ἡμῶν καί τήν ἀμέλειαν ταῦτα πάσχομεν, ποιήσωμεν ἡμῶν τήν δύναμιν, ἵνα μή ἐμπέσωμεν εἰς αὐτά˙ καί αὐτοῦ ἐστι τό ἔλεος ρύσασθαι ἡμᾶς ἀπ᾿ αὐτῶν. Καί ἐπί Πέτρου τοῦτο ἐποίησε καί Παύλου, ἀποστήσας τήν δύναμιν πρός μικρόν ἀπ᾿ αὐτῶν, ἵνα μάθωσι μή ἔχειν τήν πεποίθησιν ἐφ᾿ ἑαυτοῖς, ἀλλ᾿ ἐπί τῷ τῶν ἁπάντων Δεσπότῃ.

Καί σύ οὖν μάθε τί εἶ, καί ποῦ˙ καί συγγνώμων γενοῦ περί τόν σύνδουλον καί κατάκρινον σεαυτόν. Ταπεινώθητι ἀληθινῶς, οὐ μόνον ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί τῶν ἀνθρώπων. Καί ρίψον πᾶσάν σου τήν μέριμναν ἐπ᾿ αὐτόν, τόν δυνάμενον ποιῆσαι ὑπερκεπερισσοῦ ὧν αἰτούμεθα, ἤ νοοῦμεν˙ καί αὐτός πληρώσει πάντα σοι τά ἐπαγγελθέντα. Οὐ μή γάρ ἀθετήσῃ τούς αἰτήσαντας αὐτόν γνησίως, ἰδίους καί ἐντίμους αὑτοῦ δούλους, τούς δι᾿ αὐτοῦ καί ἐν αὐτῷ ἐλευθερώσαντας ἑαυτούς καί ὅλου τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, καί ἀκούσαντας παρ᾿ αὐτοῦ μετά χαρᾶς ἀνεκλαλήτου, ὅτι ὅσα ἄν δήσητε ἐπί τῆς γῆς, ἔσται δεδεμένα ἐν τοῖς οὐρανοῖς καί τά λοιπά, καί ἔδωκεν αὐτοῖς πᾶσαν ἐξουσίαν ἐν τῷ οὐρανῷ καί ἐπί τῆς γῆς.

Λοιπόν δούλευσον τῷ Κυρίῳ ἐν φόβῳ καί ἀγαλλιῶ αὐτῷ ἐν τρόμῳ˙ καί εὐχαρίστησον αὐτῷ ἀκαταπαύστως στόματι, ὅτι ἠλέησέ σε, καί ἄλλους πολλούς, διά τῶν δούλων αὐτοῦ.

Αὑτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

 

198'

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν αἰτήσαντα εὐχήν.

 

Ὁ Θεός ὁ οἰκτίρμων, ὅ ὕψιστος καί ἐλεήμων, δῴη ὑμῖν τήν ἐξ ὕψους δύναμιν τοῦ πάντοτε μελετᾶν τά γραφόμενα ὑμῖν λόγια˙ καἰ ἐργάσασθαι ἔργον ἀληθινόν πνευματικόν, τοῦτ᾿ ἔστι πολεμῆσαι πρός τούς ταράσσοντας ὑμᾶς λογισμούς. Καί ἵνα εὑρεθῆτε μετά τῶν λαβόντων τά τάλαντα καί διπλασιασάντων, καί ἀκούσητε ἅ ἤκουσαν, καί ἵνα πυκτεύσητε τοῦ βαστάσαι ἀλλήλους˙ καί ποιήσῃ ἡ γῆ ὑμῶν τῷ Θεῷ καρπούς καλούς καί εὐκαίρους, ἀνά ἑκατόν, ἀνά ἑξήκοντα, ἀνά τριάκοντα.

(σελ. 418) Αὕτη ἐστίν ἡ εὐχή μου ἡ πρός τόν Θεόν, ἵνα φυλαξάντων ὑμῶν ταῦτα, ἴδω ὑμᾶς ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Θεοῦ γνησίους φίλους, ἀγαλλιωμένους ἐν Κυρίῳ.

 

199'

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Εἰπέ μοι, Πάτερ, πόθεν ἀνεφύη ἡμῖν ὁ γενόμενος πειρασμός; Καί εἰς τί ἐκφαίνει; Καί πῶς καταργεῖται; Καί εὖξαι ἵνα λυτρωθῶ ἐξ αὐτοῦ.

 

Ἀπόκρισις.

Ὁ μισόκαλος διάβολος, εἰδώς τήν ὠφέλειαν τῆς ψυχῆς ὑμῶν καί ὅτι ἄλλο κάθισμα σωτηρίας οὐκ ἔνι, ἤ τό βαστάσαι ἀλλήλων τά βάρη, ἐφθόνησε, καί πυκτεύει τοῦ σπεῖραι ὑμᾶς˙ ἔνθεν οὖν ἀνεφύη ὑμῖν ὁ πειρασμός, ὅν καταργήσει ὁ Κύριος. Καταργεῖται δέ ὁ τοιοῦτος πειρασμός ἐν τῷ βαστάσαι ἀλήλων τά βάρη καί τῷ ὑπερεύξασθι τοῦ ἀνθρώπου, δι᾿ οὗ ὁ πειρασμός γίνεται˙ ἄνευ γάρ ἀγῶνος μετά συλλογισμοῦ, οὐ γίνεται ἔκβασις τῷ πειρασμῷ.

Τό δέ σπεῖραι ἀναχώρησιν ἔνθεν, καί τοῦτο πειρασμός ἐστιν ἀπό φθόνου αὐτοῦ διά δικαιώματος, ἵνα διαρρήξῃ τήν ἀγάπην τῶν ὑπερευχομένων σου ἁγίων, καί ἀποστερήσῃ σε τῆς αὐτῶν βοηθείας.

Ἰδού τήν εἴσβασιν καί τήν ἔκβασιν τοῦ πειρασμοῦ ἔδειξά σοι˙ ὑπόμεινον μικρόν καί λαμβάνεις αὐτῶν κουφισμόν, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ.

 

Για ενημέρωση σχετικά με τα νέα, τις εκδηλώσεις, τις εκδόσεις και το έργο μας παρακαλούμε συμπληρώσετε τα παρακάτω στοιχεία. Για τους όρους προστασίας δεδομένων δείτε εδώ.