ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ  ΠΟΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ  ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ   ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ "ΠΟΡΦΥΡΟΓΕΝΝΗΤΟΣ"
ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ
  ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ   ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ ΟΙΚΟΤΡΟΦΕΙΟ    ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
Φωνή Κυρίου | Διακονία | Εορτολόγιο | Πολυμέσα

πίσω


Αφιέρωμα στο 1821

Κατάλογος Νεομαρτύρων

Αποστολικής Εκκλησίας της Θεσσαλονίκης Πάθη

Ο Ευδοκιάδος Γρηγόριος Δενδρινός

Στρατιωτικοί ιερείς στον αγώνα της εθνικής παλιγγενεσίας

Η προσφορά των βλαχοφώνων στην επανάσταση του 1821

Η πτώση της Αυτοκρατορίας

Εκκλησία και Κράτος

Εκκλησία Σχολεία και επιστήμη κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας

Υπομνήματα Παλαιών Πατρών Γερμανού

Απομνημονεύματα Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

Ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β' και η έκρηξις της Επαναστάσεως
Διονυσίου Κοκκίνου

Αι πρώται ειδήσεις δια την Επανάστασιν
Διονυσίου Κοκκίνου

Η τουρκική τρομοκρατία εις την Κωνσταντινούπολιν
Διονυσίου Κοκκίνου

Το Κρυφό Σχολειό : Μύθος ή Πραγματικότητα;
Κων. Χολέβα

Το Μεσολόγγι στο σταυροδρόμι της δόξας
Χρίστου Εμμ. Αγγελομάτη

Μαχού υπέρ πίστεως και Πατρίδος
Αλέξανδρου Υψηλάντη

Φιλική Εταιρεία
Ι. Φιλήμονος

Η προβληματική των σχέσεων Εκκλησίας και Πολιτείας στα επαναστατικά συντάγματα
Κωνσταντίνου Μανίκα

Ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β' και η έκρηξις της Επαναστάσεως

Διονυσίου Α. Κοκκίνου,
Ἡ Ἑλληνική Ἐπανάστασις,
Αθήνα, 1956, τομ. Α. σελ. 363-365

Το 1821 ήλθε δια την Τουρχίαν με τα δυσάρεστα γεγονότα, που εκληρονόμησεν από το 1820, και την προσθήκην νέων, που εξερράγησαν απο αυτού του Ιανουαρίου.

Ο σουλτάνος Μαχμούτ Β' επερνούσε κατά τα τελευταία εκείνα χρόνια πολύ ανήσυχους ημέρας. Είχεν αναβή ει ς τον θρόνον με το όνειρον μεγάλων εσωτερικών μεταρρυθμίσεων εις όλους τους κλάδους και απαλλαγής του κράτους από τους παρασιτικούς οργανισμούς του, όπως οι γενίτσαροι, απασχολημένος εξωτερικώς προς όλα τα τουρκικά όρια, όσον κανείς από τους προκατόχους του,και με εσωτερικάς ανοικτάς πληγάς από διαφόρους επαναστάσεις και ανταρσίας. Ο Αλή πασσάς είχε περιχαρακωθεί εις τα Ιωάννινα, διαθέτων όλους σχεδόν τους Αλβανούς και αρκετούς οπλαρχηγούς Έλληνας, και απειλούσεν, αν δεν κατεβάλλετο, να επεχτείνει το αυτόνομον πασσαλίκι του εις ολόκληρον την Ρούμελην. Ο πασσάς της Πτολεμαΐδος είχεν επαναστατήσει. Οι Δρούσοι ενοχλούσαν τας γειτονικάς των επαρχίας δια ληστρικών ενεργειών και εζητούσαν αυτονομίαν. Φίλαρχοι Άραβες απειλούσαν αυτήν την Μέκκαν και την Μεδίναν. Ο σάχης της Περσίας εισέβαλλε διαρκώς εις τας ανατολικάς επαρχίας. Ισχυρά ρωσσικά στρατεύματα συνεκεντρούντο επί των όχθων του Προύθου και επροκαλούσαν δικαίας ανησυχίας εις την Κωνσταντινούπολη, παρ' όλας τας διαβεβαιώσεις του Ρώσσου πρεσβευτού Στρογγάνωφ δια τας είρηνικάς διαθέσεις του Αλεξάνδρου του Α'. Οι Σέρβοι εννοούσαν να επιτύχουν επίσημον αναγνώρισιν του εκλεγέντος από την σερβικήν εθνοσυνέλευσιν ηγεμόνος των Μιλός Οβρένοβιτς και τον καθορισμόν του ετησίου φόρου προς την Τουρκίαν, χωρίς το δικαίωμα της Πύλης να μεταβάλη εις το εξής τους όρους της οικονομικής εξαρτήσεως. Και συγχρόνως εκυκλοφορούσαν φήμαι περί υπάρξεως μυστικής πολιτικής εταιρείας δρώσης εντός αυτού του κράτους με σκοπόν την επανάστασιν των Ελλήνων. Ο Μαχμούτ Β.' υπήρξε πράγματι δυστυχέστερος όλων των μέχρι της εποχής εκείνης σουλτάνων, χωρίς να είναι ο χειρότερος. Τουναντίον είχε φιλοδοξήσει να συνέχιση τό αναμορφωτικών έργον του Σελήμ Γ', του προσπαθήσαντος να συγκράτηση την Τουρκίαν από τον κατήφορον της παρακμής, να την ανόρθωση και να την μεταβάλη εις κράτος ανάλογον προς τα ευρωπαϊκά. Χωρίς να έχη εξαιρετινήν μόρφωσιν, είχεν αντιληφθή τον αιώνα του. Είχε συγχρονιστικόν πνεύμα. Ο Σελήμ είχε κατορθώσει ν' απαλλάξει την Βουλγαρίαν και την Μακεδονίαν από την ληστείαν, εξεμηδένισε τους πειρατάς του Αιγαίου, έκαμεν οχυρωματικά έργα εις τα τουρκικά σύνορα, συμπληρώσας τα ερειπωμένα φρούρια, και επεχείρησε ν' ανασύνταξη το πολεμικόν ναυτικόν και να προσθέση εις τον παλαιόν στόλον νέα· πλοία οφειλόμενα εις Γάλλους ναυπηγούς. Ο Μαχμούτ ήθελε ν' απαλλάξη την Τουρκίαν από την τυραννίαν και τας ατιμίας των γενιτσάρων. Μετά την καταστροφήν των δερεβέηδων, ατίθασων Τούρκων λυμαινομένων τας ευφορωτέρας κοιλάδας του κράτους εν ονόματι θρυλουμένων κληρονομικών δικαιωμάτων, ουδέποτε α ναγνωρισθέντων, ηθέλησε να εκμηδενίση τους γενιτσάρους, τους αποτελούντας κράτος εν κράτει, απειθούντας εις κάθε αρχήν, τυραννούντας τους αμάχους πληθυσμούς και απειλούντας και αυτούς τους σουλτάνους. Η πεποίθησις του Μαχμούτ περί του κακού, που εξακολουθούσαν να κάνουν εις την Τουρκία οι γενίτσαροι, είχε μεταβληθή εις ψύχωσιν. Η εμπιστοσύνη και η εύνοιά του προς τον Χαλέτ εφέντη, τον έχοντα τον τίχλον του Δοβλέτ- Ναζιρή, πρώτου συμβούλου δηλαδή του σουλτάνου, και ο οποίος πράγματι είχε καταστή ισχυρότερος από τον μέγαν βεζύρην, έγινεν απεριόριστος, όταν κατά τό μυστικοσυμβούλιον, τό γενόμενον εις τα ανάκτορα δια την στάσιν της Πύλης απέναντι του Αλή πασσά, μόνο ο Χαλέτ συνέστησε τον πόλεμον εναντίον του αντάρτου, χωρίς καμμίαν προσπάθειαν συνδιαλλαγής. Με την γνώμην αυτήν είχεν συνταχθή τότε και ο ηγεμών της Μολδαυίας Σούτσος, ο κληθείς να μετάσχη του συμβουλίου και δια τας σχέσεις του με τον Χαλέτ και δια την εκτίμησιν που έτρεφε προς τον ορθολογισμόν του σουλτάνου. Η γνώμη αυτή ήτο θαρραλέα και συνέπιπτε με την θέληση του Μαχμούτ. Αλλά κανείς Τούρκος από τους μετασχόντας του συμβουλίου δεν ετόλμησε να δώση αυτήν την συμβουλήν. Διότι όλοι εφοβούντο τον Αλή. Ο αντάρτης της Ηπείρου ασκούσε την επιρροήν του εντός αυτής της Κωνσταντινουπόλεως. Οι γενίτσαροι, αλβανικής καταγωγής κατά τήν εποχήν εκείνην οι περισσότεροι, ήσαν όλοι υπέρ του Αλή και δεν ήθελαν την εξόντωσίν του. Και ήσαν μεν τότε οι γενίτσαροι παραγκωνισμένοι και ήτο φανερόν ότι ευρίσκοντο υπό δυσμένειαν, αλλ' η δύναμίς των ήτο αναμφισβήτητος ακόμη. Ήρκεσεν εν τούτοις η υπό των γενιτσάρων ζωηρότατα επιδειχθείδα φιλική διίθεσις προς τον Αλή δια να δοθεί περισσότερα αξία εις την γνώμην του Χαλέτ. Και η εκστρατεία κατά του Αλή απεφασίσθη. Οι γενίτσαροι τότε εφρύαξαν. Έβλεπαν εις την καταστροφήν του Αλή τον πρόλογον του ιδίου των αφανισμού. Και απειθάρχητοι όπως ήσαν και συνηθισμένοι να επικρίνουν τας αποφάσεις της Πύλης, χωρίς νά καταδιώκωνται, εξεδήλωσαν την δυσαρέσκειάν των. Έφθασαν μάλιστα μέχρι του σημείου να διαβιβάσουν εις τον σουλτάνον την γνώμην των, η όποια διετυπώθη ως εξής :

« Αντί του πολέμου , τον οποίον επιχειρεί ο σουλτάνος εναντίον ενός ικανού και χρησίμου βεζύρη, του Αλή πασσά, ώφειλε να θανατώση τον Χαλέτ και να δαπανήση τα χρήματα του δια να παρασκευαστή δια τον πόλεμον που του ετοιμάζουν οι Ρώσσοι. »

Ο Μαχμούτ ωργίσθη τόσον δια την θρασύτητα αυτήν, ώστε, εις πείσμα των αρχηγών των γενιτσάρων και εκείνων που ήθελαν την διατήρησίν των ή τους εφοβούντο, απέστειλεν αυτόγραφον επιστολήν εις τους αρχηγούς τους σταλέντας κατά του Αλή πασσά, δια της οποίας τους απηγόρευε να τολμήσουν να στείλουν άλλην είδησιν εις την Πύλην περί των αποτελεσμάτων τής εκστρατείας των, εκτός της αναγγελίας της τελείας εξοντώσεως του αντ άρτου. Όσον δια τους γενιτσάρους ο Μαχμούτ ανέβαλε προς το παρόν την διάλυσίν των και τον πλήρη εκμηδενισμόν των. Ήθελε νά τελείωση πρώτα με τον Αλή. Μία ενέργεια κατά των γενιτσάρων θα ανεστάτωνε την Κωνσταντινούπολιν. Και τούτο δεν συνέφερεν, όταν υπήρχαν και άλλαι εσωτερικαί ανταρσίαι, απασχολούσαι τον στρατόν και την προσοχήν του λαού.

Ο Μαχμούτ δεν έπαυε να θεωρή όλα τα δεινά του κράτους ως απότοκα της κακοδιοικήσεως και της παραλυσίας των λειτουργιών της εξουσίας, και της διαφθοράς και ασυδοσίας των γενιτσάρων. Και τόσον είχε μορφώσει τήν πεποίθησιν ότι η κακοδιοίκησις, η έλλειψις ασφαλείας και δικαιοσύνης και η εν γένει χαλάρωσις της λειτουργίας των δημοσίων υπηρεσιών ήτο η πηγή όλων των κακών, ώστε δεν έδωσε προσοχή εις διαφόρους καταγγελίας περί προπαρασκευής των Ελλήνων εις επανάστασιν.

Είπομεν ότι ο Αλή πασσάς πληροφορηθείς τα της Εταιρείας, τά διεμήνυσεν αμέσως εις τον σουλτάνον, ζητών αμνηστίαν, με την υπόσχεση να ανακάλυψη και να εξαφανίση ολόκληρον το μυστικόν επαναστατικόν δίκτυον των Φιλικών ή να καταστείλη την επανάστασιν αν εξερρηγνύετο αμέσως, αλλά δεν έγινε πιστευτός. Ο Μαχμούτ ενόμισε ότι επρόκειτο περί των συνήθων ραδιουργιών του Αλή. Αλλ' ανάλογα του κατήγγειλαν μετ' ολίγον ο Καπετάν πασσάς, πολλοί Τούρκοι βαλήδες, ο Μωχάμετ Άλυ από την Αίγυπτον και μερικά από τά ευρωπαϊκά ανακτοβούλια δια των πρεσβευτών των. Τον ειδοποιούσαν περί διαφόρων εταιρειών και συλλόγων, που είχαν συσταθή εις την Επτάνησον και εις αυτήν την Πελοπόννησον, δήθεν δια φιλανθρωπικούς, εκπαιδευτικούς και επιστημονικούς σκοπούς, αλλά πράγματι με πολιτικόν πρόγραμμα. Ο Μαχμούτ εθεώρησεν αυτάς τας πληροφορίας υπερβολικάς. Διατί οι Έλληνες θα επαναστατούσαν ; Ο σουλτάνος δεν έβλεπεν ούτε τον λόγον τοιούτου κινήματος,- ούτε το δυνατόν της ενεργείας του. Επίστευε μόνον ότι οι Έλληνες, όπως και οι άλλοι υπήκοοι του κράτους, είχαν ευλόγα παράπονα κατά της κακής διοικήσεως. Αν μερικοί θερμόαιμοι υποκινούμενοι από τον Αλή πασσάν, όπως επίστευεν ο Μαχμούτ, είτε στηρίζοντες ελπίδας επαναστατικάς εις τας εσωτερικάς ανωμαλίας, εκινούντο κατά τρόπον μυστικόν επί του παρόντος, θα ησύχαζαν όταν θα κατεβάλλετο ο Αλή πασσάς. Και τότε θα εβελτιούτο η διοίκησις, θ' ανασυνετάσσοντο όλοι οι κλάδοι του κρατικου οργανισμού και τα παράπονα θα έπαυαν.

Αλλά τον Ιανουάριον του 1821 έφεραν εις τον Μαχμούτ τας επιστολάς του Υψηλάντη προς τον Αλή πασσαν, που ευρήκαν επί του δολοφονηθέντος Υπάτρου. Η οργάνωσις του ελληνικού κινήματος απεκαλύφθη. Οι αρχηγοί του ήθελαν να εκμεταλλευθούν την αδυναμίαν του Αλή με υποσχέσεις αν επέμεινεν εις την ανταρσίαν και την άμυνάν του, δια να εξακολουθήσουν απασχολούμενοι με τα Ιωάννινα αι μεγαλύτεραι δυνάμεις του τουρκικού στρατού. Ταυτοχρόνως ανεφέρθησαν εις την Πύλην τα της αυτοκτονίας του συλληφθέντος παρά το Βιδίνιον Αριστείδη Πώπ και τα της εξαφανίσεως των εγγράφων, που έφερεν επάνω του. Τούτο συνεδυάσθη με τα ελθόντα εις φως εκ της δολοφονίας του Υπάτρου. Δεν υπήρχεν αμφιβολία ότι μερικοί Έλληνες ετοίμαζαν επανάστασιν. Αλλ' αυτοί ήσαν άραγε πολλοί; Θα έκαναν πράγματι την μωρίαν να κινηθούν κατά της αυτοκρατορίας; Η Πύλη οπωσδήποτε δεν εφάνη ότι έδωσε μεγάλην σημασίαν εις τα αποκαλυφθέντα. Ολίγον αργότερα, ένας "Ελλην, ο Ασημάκης Θεοδώρου, κατήγγειλεν εις την Πύλην ότι η ελληνική επανάστασις, η οποία θα εκηρύσσετο ταχύτατα, είχεν ως πρώτον της σχέδιον την καταστροφήν του τουρκικού στόλου και την δια ταραχών κατάληψιν της Κωνσταντινουπόλεως. Το σχέδιον της συνωμοσίας, που ήτο πραγματικόν, εξετέθη εις την Πύλην. Ονόματα δεν εξηκριβώθησαν, αλλά κατηγγέλθη ότι συμμετείχαν εις την συνωμοσίαν οι ισχυρότεροι Φαναριώται. Αυτά εκοινολογήθησαν και εδημιουργήθησαν αμέσως αλλόκοτοι φήμαι : Ότι πολλά σπίτια ελληνικά είχαν μεταβληθή εις αποθήκας όπλων, ότι είχαν σκαφή υπό τα δημόσια και τα σουλτανικά κτίρια υπόνομοι, ότι θα εφονεύετο ο σουλτάνος και όλοι οι αξιωματικοί και ισχυροί Τούρκοι ταυτοχρόνως.

Ο Μαχμούτ, κατάπληκτος προ της αποκαλύψεως, απεφάσισε να λάβη ταχύτατα μέτρα προς εκμηδένισιν της συνωμοσίας προ της εκτελέσεως του σχεδίου της. Εφοβήθη πλέον δια την ιδίαν του τύχην. Έγιναν έρευναι εις πολλά σπίτια και εξεδόθη διαταγή να φύγουν από την πρωτεύουσαν όλοι οι διαβατικοί εκείθεν Έλληνες.

Ο τουρκικός λαός της Κωνσταντινουπόλεως ευρίσκετο ήδη εις αναβρασμόν. Εκυκλοφόρει η φήμη ότι οι Έλληνες εσκόπευαν να σφάξουν όλους τους Τούρκους. Εμαίνοντο λοιπόν κατά του Ελληνικού στοιχείου της Πόλεως και κυρίως κατά του Φαναριού. Παντού έβριζαν και απειλούσαν τους Έλληνας. Πολλοί Εβραίοι, υφιστάμενοι τον ανταγωνισμόν των Ελλήνων εις το εμπόριον, υπερέβαλλαν τους Τούρκους εις τας εκδηλώσεις του μίσους. Ο τραπεζίτης του Χαλέτ εφέντη, ο Εβραίος Χασχέλ, ένα βράδυ είπε δημοσία εις ένα κέντρον ν, υψώνων το ποτήρι του:

- Σ' αυτήν τήν κούπα θα πιώ το αίμα όλων των Φαναριωτών.

 

 

Για ενημέρωση σχετικά με τα νέα, τις εκδηλώσεις, τις εκδόσεις και το έργο μας παρακαλούμε συμπληρώσετε τα παρακάτω στοιχεία. Για τους όρους προστασίας δεδομένων δείτε εδώ.